تاکنون هفت شاتل به نامهای انترپرایز، راه یاب (پث فایندر)، کلمبیا، چلنجر، دیسکاوری، آتلانتیس و اِندِور ساخته شده که دو شاتل نخست، ناکامل و برای آزمایشها و بررسیها ساخته شدهاند. از میان پنج شاتل بعدی نیز چلنجر و کلمبیا دچار سانحه شدهاند و فقط سه شاتل دیسکاوری، آتلانتیس و اندیور مشغول فعالیت هستند. به دلیل دو سانحه که باعث کشته شدن ۱۴ فضانورد و از دست رفتن ۲ فضاپیمای شاتل شد، ناسا اعلام کرده که ناوگان شاتل را تا سال ۲۰۱۰ میلادی بازنشست خواهد کرد.
شاتلهای فضایی بسیار هزینهبر هستند، به طوری که پرتاب آن فقط پانصد میلیون دلار هزینه در بر دارد و این، غیر از هزینههای نگهداری و تعمیرات آن است. همین هزینههای سنگین موجب شد تا روسیه از شاتل فضایی قدرتمند خود، بوران، استفاده نکند. بوران با قدرت حمل ۳۰ تن تجهیزات، و استفاده از امکانات ناوبری پیشرفته، یک سر و گردن بالاتر از همتای آمریکایی خود است؛ ولی به دلیل هزینههای بسیار بالا، روسیه از آن استفاده نکردهاست.
اجزای شاتل
مدارگرد که گاهی به تنهایی شاتل فضایی خوانده میشود، همان وسیله هواپیماشکلی است که به زمین بازمیگردد و فرود میآید. بوسترهای پیشران جامد پس از فاز اولیه پرتاب جدا شده و در دریا سقوط میکنند تا دوباره مورد استفاده قرار گیرند. مخزن پیشران خارجی هم که معمولاً در تصاویر با رنگ نارنجی مشخص است، پس از فاز نهایی پرتاب از مدارگرد جدا شده و در جو متلاشی میشود. شاتل فضایی قادر است تا محموله ۲۴٬۴۰۰ کیلوگرمی را تا مدار ۲۰۴ کیلومتری حمل کند. اگر محموله برای ایستگاه فضایی بینالمللی باشد که در ارتفاع حدود ۴۰۰ کیلومتری قرار دارد، این قابلیت حمل به ۱۲٬۵۰۰ کیلوگرم کاهش مییابد. برای مدار انتقالی زمینثابت، قابلیت حمل محموله به ۳٬۸۱۰ کیلوگرم میرسد. این آمار برای شاتلهای بعد از سانحه چلنجرارائه شدهاست. تا قبل از چلنجر، قابلیت حمل محموله حدود ۱۵ درصد بیشتر بود که بعد از آن در جهت افزایش ایمنی عملیاتها این قابلیت حمل کاهش یافت . البته مدارگردهای مختلف به لحاظ وزنی مقدار اندکی با هم متفاوتند که این مساله میتواند روی قابلیت حمل محموله موثر باشد. همچنین در طول بیش از دو دهه برنامه شاتل فضایی، وزن قسمتهایی از این وسیله مانند مخزن خارجی نیز چند بار کم شدهاست، که این مساله هم بر روی توانایی شاتل در حمل محموله موثر بودهاست.
فاجعههای شاتل
فاجعه چلنجر
در ۲۸ ژانویه سال ۱۹۸۶ میلیونها بیننده تلویزیون در سراسر جهان با وحشت شاهد انفجار شاتل فضایی چلنجر در کمتر از ۲ دقیقه بعد از پرتابش بودند این شاتل کاملاً منهدم شد و همه ۷ فضانورد آن کشته شدند. یکی از آن فضانوردان به نام کریستیا مکآلیف اولین معلمی بود که به فضا سفر میکرد. بررسی درباره این فاجعه آشکار نمود که عایق میان ۲ بخش موشکهای تقویت کننده جدا شده، باعث نشت گاز و آتشگیری سفینه شده بود. پس از این حادثه برنامه فضایی شاتل به مدت سه سال متوقف شد تا ایمنی آن بهبود یابد.
فاجعه کلمبیا
در سال ۲۰۰۳ میلادی، شاتل کلمبیا هنگام بازگشت به زمین به خاطر آسیب دیدگی یکی از بالها منفجر شد و تمامی ۷ فضانورد آن کشته شدند.
بازنشستگی
پس از ۲ سانحه مرگبار، ناسا فضاپیماهای شاتل را در سال ۲۰۱۰ بازنشست کرد. در حال حاضر فضاپیماهای سایوز روسی تنها وسیله اعزام فضانوردان به فضا هستند.
فضاپیماهای شاتل
فضاپیمای انترپرایز (آزمایشی)
فضاپیمای دیسکاوری (آمریکا)
فضاپیمای آتلانتیس (آمریکا)
فضاپیمای اندور (آمریکا)
فضاپیمای کلمبیا (آمریکا) (از بین رفتهاست)
فضاپیمای چلنجر (آمریکا) (از بین رفتهاست)
بوران (روسیه)
نظرات شما عزیزان: